Door: Laura Kubbe (masteropleiding Wiskunde), in samenwerking met Jaroen Kuijper (HvA-bibliotheek), met aanvullingen van Jan-Willem Doornenbal en Pieter van Langen.
De basiskenmerken van ieder goed cursusontwerp in de DLO zijn: een passende structuur, effectieve online werkvormen, én de juiste onderwijsmaterialen. Bij het ontsluiten van deze onderwijsmaterialen dien je rekening te houden met het auteursrecht. Gelukkig kan en mag er binnen het onderwijs veel meer dan we vaak denken! Zolang je maar bewust en zorgvuldig met de regels omgaat.
Bij de Masteropleidingen heeft enkele maanden geleden daarom een kennissessie plaats gevonden. Daarin heeft informatiespecialist Jaroen Kuiper van de HvA-bibliotheek zijn kennis gedeeld over dit onderwerp, en uitgelegd wat er vooral wel kan en hoe je hier verstandig mee om gaat. De praktische tips uit deze sessie zijn zeer bruikbaar wanneer je zelf aan de slag gaat met de ontwikkeling van digitaal onderwijsmateriaal en de ontsluiting daarvan in MijnHvA Studiedelen of Brightspace!
Stichting Pro controleert de sites op MijnHvA, maar let vooral op lange overnames. Ongeveer 90% van de ‘boete’ van vorige keer betrof lange overnames. Korte overnames, zoals plaatjes, hebben geen prioriteit. Het gebruik van korte overnames zijn afgekocht binnen het onderwijs, dus die kun je altijd gebruiken!
Voorkom dus het gebruik van lange overnames. Zorg dus dat je bekend bent met de definitie van lange overname/korte overname (zie onder punt 2 en zie de kleine opvouwbare infosheet). Hoe voorkom je lange overnames? Wat eenvoudige tips:
Weet je niet zeker hoe het zit met de auteursrechten, kun je de bronvermelding van materiaal niet vinden, wil je nagaan of bepaalde links blijvend zijn, zoek je lesmateriaal of (digitale) studieboeken bij een bepaald onderwerp of heb je een ander probleem, neem dan contact op met de bibliotheek. De specialist van de bibliotheek zal altijd reageren binnen een aantal dagen.
Zie:
In de les kun je films laten zien. Je kunt ook films voor eigen gebruik downloaden op privéschijf en dan in de les laten zien.
Een link naar de film vanuit MijnHvA of een film embedden op een pagina in MijnHvA is ook toegestaan. Je mag dan ook een still van het filmpje gebruiken. Let wel op dat je alleen zonder toestemming mag linken naar auteursrechtelijk beschermde werken die voor iedereen toegankelijk zijn en die legaal gepubliceerd zijn. In de meeste gevallen kun je dat zelf eenvoudig beoordelen. Het is dus bijvoorbeeld geen probleem om een documentaire vanaf het YouTube-kanaal van de originele omroep of zender te embedden.
Zie voor details: de richtlijnen op het auteursrechtinformatiepunt.
Afbeeldingen met een creative commonslicentie (zie onder punt 5) of een andere licentie voor hergebruik kan je vrijelijk inzetten (met bronvermelding als de licentie dat vereist). Daarvoor bestaan websites met collecties van beschikbaar beeldmateriaal. Op de website van de bibliotheek hebben we een aanbod van weblinks hiervoor: Bibliotheek: Hoe-vind-ik of via een lijst zoals webwijzer.nl/gratis-fotos
Als een afbeelding geen hergebruiklicentie heeft, mag je hem binnen de onderwijsomgeving – met bronvermelding – wel gebruiken: dit recht is afgekocht met Stichting Pro (onderwijsexceptie). Veel afbeeldingen van één bron afhalen mag daarentegen niet, dan wordt het een lange overname! Dus: gebruik bij voorkeur afbeeldingen mèt hergebruiklicentie.
De bronvermelding hoeft niet bij elk plaatje te staan. Zet een lijstje op een aparte pagina of op de laatste dia van een PowerPoint. Het is níet nodig al je ppt’s te verwijderen van MijnHvA, je kunt er een dia met bronnen aan toevoegen. Als je een kennisclip op Mediasite hebt staan, kan je de bronnen bij de beschrijving vermelden. (Maar denk altijd aan tip 1).
Laura leest Auteursrechten (foto JWD, ICT-FOO)
Materiaal dat is gemaakt onder Creative Commons mag je gebruiken, mits je de bron vermeldt. Zie voor de verschillende soorten en hoe je deze herkent creativecommons.nl/uitleg.
In een college/les is er geen beperking met lange overnames! Je mag hele films, hele gedichten, hele geluidsfragmenten, enzovoorts vertonen. Wel met bronvermelding. De toestanden met Stichting Pro hebben betrekking op het materiaal dat we delen via onze elektronische leeromgeving. Als je een presentatie uit een college op MijnHvA zet, moet je wel weer voldoen aan de afspraken lange/korte overnames. Dat is vrijwel nooit een probleem, maar gebruik dan geen lange overnames in een presentatie.
Bronvermelding is en blijft een verplichting. Voor alles wat je doet met hergebruik van andermans materiaal. Alleen . . . dit is (nog) geen probleem met controle door Stichting Pro, èn er is geen juridische regel hoe bronvermelding moet, dus je kan het simpel houden!
De antwoorden op de meeste vragen vind je in het eenvoudige stroomschema op het auteursrechteninformatiepunt.
Tot slot… Ga er relaxed mee om! Onthoud daarbij: eigenlijk kan er vooral een hoop wél in het onderwijs. En blijf vooral mooie PowerPoints, kennisclips en websites maken!
Je hebt nog geen lijsten, maak er eerst een aan.